Edward Dodwell, 1767-1832--The monuments of Greece in the 19th century in a report improbable beauty

https://archive.org/stream/classicaltopogra02dodw

“...Κατά τήν πρώτην μου περιοδείαν εἰς τήν Ἑλλάδαν, γνώρισα τόν ἀνείπωτον ἐξευτελισμόν νά παραστῶ εἰς τήν λεηλασίαν τοῦ Παρθενῶνος ἀπό τά ἐκλεκτότερα γλυπτά του καί στήν καταστροφή ὁρισμένων ἀπό τά ἀρχιτεκτονικά τμήματά του.

Εἶδα νά ἀφαιροῦνται ἀπό τό νοτιοανατολικό ἂκρο τοῦ ναοῦ πολυάριθμες μετόπες. Ἦταν στερεωμένες σέ ἓνα εἶδος ὑποδοχής ἀνάμεσα στίς τριγλύφους καί, γιά νά τίς ἀποσπάσουν, χρειάστηκε νά ρίξουν καταγῆς τό θαυμάσιο γεῖσο πού τίς κάλυπτε.

Ἡ νοτιοανατολική γωνία τοῦ ἀετώματος συμμερίστηκε αὐτήν τήν μοίραν. Ἐνῶ τό μνημεῖο ἦταν ἐντυπωσιακά ὠραῖο καί εἰς ἀρίστην κατάστασιν ὃταν τό ἀντίκρισα τήν πρώτην φορά, συγκριτικά ἒχει ὑποβαθμιστεῖ πλέον σέ μίαν κατάστασιν ἐρείπωσης καί ἐγκατάλειψης.

Σέ μερικά σκίτσα πού ἒκανα ἐπιτόπου, τόσο πρίν ὃσο καί ὓστερα ἀπό τό συμβάν, φαίνονται τά ἀντικείμενα τά ὁποῖα ἀφαιρέθηκαν ἢ καταστράφησαν καί ἡ ἀξιοθρήνητος ἀντίθεσις ἀνάμεσα στήν τωρινήν καί τήν παλαιότερην εἰκόνα αὐτῶν τῶν ἀξιοσέβαστων καί ἐνδόξων μνημείων τῆς ἀρχαιότητος...”

Aυτή είναι η μαρτυρία του Ιρλανδού ζωγράφου, περιηγητή και αρχαιόφιλου Έντουαρντ Ντόντουελ (Edward Dodwell, 1767-1832) καθώς περιγράφει τον βιασμό του Παρθενώνα στο ψηφιοποιημένο πλέον χρονογράφημα του “A Classical and Topographical Tour through Greece”.

To δίτομο βιβλίο που έγραψε ο Ντόντουελ, αφού ο Έλγιν είχε αναχωρήσει από την Ελλάδα, εικονογραφήθηκε από τον Ιταλό μάστορα της ακουαρέλας Simone Pomardi. Ο διακεκριμένος εταίρος πολλών πολιτιστικών ιδρυμάτων της Ευρώπης και γόνος πλούσιας ιρλανδικής οικογένειας που σπούδασε φιλολογία και αρχαιολογία στο Trinity College του Cambridge ήταν πολυγραφότατος συγγραφέας και εικαστικός, ένας άντρας που τον χαρακτήρισε η φιλοπεριέργεια, το κριτικό πνεύμα και το καλλιτεχνικό αισθητήριο.

Το πάθος του για την Ελλάδα και η οδοιπορία του έγιναν τρόπος αναγνώρισης και ανάγνωσης ενός τόπου όπου τα μνημεία πλέκουν τις ιστορίες τους με τους ανθρώπους. Το πλούσιο σε αρχαιολογικό και τοπογραφικό υλικό ταξίδι του είναι ένας απύθμενος πλούτος πληροφοριών για τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο των προγόνων μας. Μέρος της δουλειάς του που είναι εξαιρετικά ακριβή στην απεικόνιση τους εκτίθενται στη Βίλα Getty του ομώνυμου μουσείου μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου 2016.