ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΑΝΑΚΑΛΥΨΑΝ ΣΤΙΣ ΑΚΤΕΣ ΤΗΣ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Uluburun, one of the oldest and wealthiest shipwrecks ever discovered

The Uluburun is a 3,300-year-old shipwreck discovered off the coast of Uluburun (Grand Cape), near Kaş in south-western Turkey. It is among the oldest ships ever discovered and contained one of the wealthiest and largest known assemblages of Late Bronze Age items found in the Mediterranean.  The ship was carrying over 20 tons of cargo, believed to be a royal order. In total, more than 18,000 spectacular artifacts have been recovered, including precious jewels, luxurious raw materials, and even the golden seal of Egyptian Queen Nefertiti.

The Uluburun was first discovered in 1982 by Mehmed Çakir, a local sponge diver, on a steep rocky slope at a depth of 44 to 52 metres, with artifacts scattered down to 61 metres.  Excavating it was a mammoth task, and required eleven consecutive campaigns of three to four months, conducted by the Institute of Nautical Archaeology, totalling 22,413 dives between 1984 and 1992.

The ship itself was 15 metres long and is the earliest known example of a ship constructed using the advanced mortise and tenon technique, where planks were joined by flat tongues of wood inserted into slots cut into the planks. The wood is Lebanese cedar, indigenous to the mountains of Lebanon, southern Turkey, and central Cyprus. The featured image is an accurate replica wreck of the Uluburun, showing how the ship would have once appeared.

The wreck site as viewed from the deeper end showing displaced anchors originally stowed near the bow. Credit: INA

At the time of sinking, the ship was carrying over 20 tons of cargo, including both raw materials and finished goods, which have been traced back to at least seven different cultures, including Mycenaean, Syro-Palestinian (forerunners of the Phoenicians), Cypriot, Egyptian, Kassite, Assyrian and Nubian.

The main cargo was approximately 10 tons of primarily Cypriot copper in the form of 354 ingots. The Uluburun also contained the earliest known intact ingots of glass; 175 of disc-shape were recovered, which were coloured with cobalt blue, turquoise, and a unique lavender.

The earliest intact glass ingots of disc shape. Chemical analyses have revealed the use of cobalt (left) and copper (right) as colouring agents. Credit: INA

Other raw materials included a ton of terebinth resin contained in around 150 Canaanite jars (most likely for incense), logs of Egyptian ebony, ostrich eggshells, elephant tusks, hippopotamus teeth, seashells, and tortoise shells.

The finished goods were just as luxurious - Egyptian objects of gold, electrum, silver, and stone; Canaanite jewellery; thousands of beads made of glass, agate, carnelian, quartz, faience, and amber; and finely crafted figurines, including a bronze female statuette, partly clad in gold, of Syro-Palestinian origin.  One of the most unique and precious items was a scarab bearing the cartouche of Queen Nefertiti.

Egyptian scarab naming Queen Nefertiti. Credit: INA

Other artifacts included ivory cosmetics containers, a trumpet carved from a hippopotamus incisor, bronze tools and weapons, lead net and line sinkers, netting needles for repairing nets, fishhooks, a harpoon, a bronze trident, and wooden writing boards. However, the largest group of manufactured goods on the ship was Cypriot fine- and coarse-ware ceramics.

Some of the Cypriot ceramics found on the Uluburun. Image source.

An analysis of the artifacts that were personal possessions of the crew members, such as tools, oil lamps, and writing boards, suggests that the crew were Canaanite and/or Cypriot, although at least two were Mycenaean.

The proveniences of the artifacts suggest that the Late Bronze Age Aegean was part of an international trade network perhaps based on royal gift-giving in the Near East, in which ships sailed the Mediterranean on a circular route from Syro-Palestine to Cyprus, onto the Aegean, and occasionally as far west as Sardinia, then back home via North Africa and Egypt.  

Trade routes in the Eastern Mediterranean during the Bronze Age

The Uluburun is considered one of the most important and fascinating sea wrecks ever discovered, and has provided archaeologists with an abundance of information about ancient society and culture across the Mediterranean, including Bronze Age ship building, sea routes, trading practices, and the production and exchange of raw materials and luxurious goods. Today, the remains of the Uluburun and its cargo are housed in the Bodrum Museum of Underwater Archaeology

Featured image: Replica of the Uluburun shipwreck. Image source.  

Global interest in the secret of Amphipolis

«η γη της Μακεδονίας μας εξακολουθεί να μας συγκινεί και να μας εκπλήσσει αποκαλύπτοντας από τα σπλάχνα της μοναδικούς θησαυρούς, που συνθέτουν, υφαίνουν όλοι μαζί αυτό το μοναδικό μωσαϊκό της Ελληνικής μας Ιστορίας, για το οποίο όλοι οι Έλληνες είναι πολύ υπερήφανοι».

Ταδε εφη ο πρωθυπουργος μας,ο πανταχου παρων και τα παντα πληρων.
Λογια με μεγαλη σημασια,που δινουν ενα ξεχωριστο μυνημα στις συγκυριες τις εποχης μας!

Global interest in the secret of Amphipolis

World is the most interesting for the important archaeological discovery in Amphipolis, Serres, details of which will see the light in the coming days, the newspaper said on its website DAILY. The visit of Prime Minister Antonis Samaras and statements purportedly made on the important findings there have generated much interest in the foreign media who have extensive offerings in the case.

All information converge, however, that the tomb are buried the lawful wife of M.. Roxanne Alexander and his son

The British network BBC to publish on the web site refers to a "breakthrough" and carries the statements of the Prime Minister, Antonis Samaras, that "the land of our Macedonia still moves us and surprises us by revealing the innards of treasures which compose, weave together this unique mosaic of our Greek History, for which all Greeks are very proud. "

According to the text of the experts believe that the tomb belonged to an important personality who dated between 325 and 300 BC

The BBC, in fact, adds that there is a rumor that an important personality of ancient Macedonia is buried in Tomb Castes and describes how the marble was transferred in special boats from Thassos

At the same time, and referred to the statements of Mr. archaeologist. Katerina pigeons, which stated that during the period dating burial precinct had been the exile and murder of Roxanne, lawful wife of Alexander the Great's son, Alexander D. .

The International Business Times on the other hand, refer to an important finding and transporting the reader to picture the majestic Sphinx guarding the tomb.

As for the French Le Figaro's website refers to the dimensions of the grave and the enclosure, but also for the famous lion of Amphipolis, and carries the statements of the Prime Minister and the archaeologist dove the importance of the discovery.

The Greek Reporter to publish refers to the "mystery of ancient Amphipolis" and wonders whether this is the tomb of a king.

Recall that the Prime Minister said this morning during a visit by urging people to do a few days of patience:

"It is clear that we face a very important finding," said the prime minister, Antonis Samaras, the Tomb of caste in Ancient Amphipolis, which was accompanied by his wife, Georgia, and Culture Minister, Costas Tasoula order to tour the area of ​​the excavation project.

Mr. Samaras added: "The earth of our Macedonia still moves us and surprise us by revealing the innards of the treasures that comprise weave together this unique mosaic of our Greek History, for which all Greeks are very proud. I am here for a monument with unique features: A precinct around 497 meters, almost a perfect circle sculptured in marble of Thassos. The Lion of Amphipolis over 5 meters, 5.20 meters, let's think on top of the mound. Two fully sculptured Sphinxes you see, is there like fylassoun- and indeed is there to preserve the entrance of the tomb. A wide road with a width of 4.5 meters, which leads to the entrance with walls that mimic a fresh way of building enclosure. I believe that all these factors have allowed Mr. Pigeons, the excavator, the archaeologist, is optimistic that this is a unique funerary monument, as we that- eipe- dated between 325 and 300 BC .. Of course, the key question is the excavation which would reveal the identity of the deceased.

The excavation will continue at a pace dictated by both the finding as, of course, and scientific ethics. Once again congratulations to Mrs. Pigeons and their partners. "

Speaking to ANA-MPA, the newly elected mayor Amphipolis Constantine Honey noted that "the visit of Prime Minister of the country means that something very big and important excavation has given" and added that "the region and all Greece will be known around the world.

According to the evidence so far presented -which the head of KH Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities Katerina pigeons, last March, at the 27th Scientific Planning Visit the archaeological past two years, in conducting excavations on the hill castes, revealed a unique grave yard in the world, due to its size of nearly five hundred feet, with exact proportions height of three meters and a total length of 497 meters, which dates to the last quarter of the 4th century. BC

In which store the last day of major police force, recorded strong mobility and reportedly the Ministry of Culture has been updated for all developments.

This unique funerary precinct because of its size which affects about five hundred feet, with exact proportions height of three meters and a total length of 497 meters, it evokes about who can be buried there.

We are in the middle of the excavation. Any dirt level, each 20 cm, and brings new data. We know about the context and general information. Information will be provided once the first phase of excavation, which will take place in a few days, "said Michael Lefantzis, architect of the First Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities, participating in excavations in the monumental courtyard of the Tomb Caste in Ancient Amphipolis.

"The official announcements have been made, give the answers. Whatever is found then those announced in archaeological conferences of 2013 and 2014 aim is to expose the monumental circular enclosure, which I have seen similar in my life, "he noted. Lefantzis.

Excavations
In June, after funding of € 100,000 from the Ministry of Culture, the excavations were stopped due to winter season continued, the head of the KH Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities, Katerina dove initially remove tons of soil that covers the hill castes, and then complete the excavation of the majestic cemeteries dating to the last quarter of the 4th century. BC

Mrs. Pigeons, talking to ANA, said that "during the period dating burial precinct, after the death of. Alexandrou by the end of the 4th century, major historical events happening in the area of ​​Amphipolis. Major generals and admirals of M. Alexandrou related area. Here Cassander banishes and kills in 311 BC the lawful spouse of M. Roxane and Alexander's son Alexander IV. "

Deinokratous
The burial yard dated around 325-300 BC and allegedly signed by the famous architect of that era Deinokratous, which according to historical data and was a close friend of M.. Alexandrou. Built by Thassian marble transported in special boats, while the marble domes of Thassos placed with special cranes, made ​​of wood, iron and lead, traces of which were found during the excavation.

According to archaeological research, a large part of the enclosure is dismantled in Roman times so many marble architectural members are not in place. A broader survey, conducted in the area of ​​Amphipolis in trying to locate the missing architectural members, led Katerina Pigeons and its partners in the area of ​​the monument, the Lion of Amphipolis, where the missing members of the precinct found either scattered or embedded on the basis of Leo. The dating of both cemeteries and Leo coincides belongs to the last quarter of 4 BC century.

Αρχαία Αμφίπολη: Δύο τοίχοι χωρίζουν τους ανασκαφείς από το μνημείο

Ο κ. Σαμαράς, που συνοδευόταν από τη σύζυγό του Γεωργία και τον υπουργό Πολιτισμού Κώστα Τασούλα, πρόσθεσε: «Η γη της Μακεδονίας μας εξακολουθεί να μας συγκινεί και να μας εκπλήσσει αποκαλύπτοντας από τα σπλάχνα της μοναδικούς θησαυρούς, που συνθέτουν, υφαίνουν όλοι μαζί αυτό το μοναδικό μωσαϊκό της ελληνικής μας Ιστορίας, για το οποίο όλοι οι Έλληνες είναι πολύ υπερήφανοι. 

»Πρόκειται εδώ για ένα μνημείο με μοναδικά χαρακτηριστικά: Ένας περίβολος γύρω-γύρω 497 μέτρα, σχεδόν ένας τέλειος κύκλος σμιλεμένος σε μάρμαρο Θάσου. Το λιοντάρι της Αμφίπολης πάνω από 5 μέτρα, 5,20 μέτρα, ας το σκεφτούμε στην κορυφή του τύμβου. Δύο ολόγλυφες Σφίγγες που βλέπετε, που είναι εκεί σαν να φυλάσσουν- και πράγματι είναι εκεί για να προφυλάξουν την είσοδο του τάφου. Ένας δρόμος πλατύς, με πλάτος 4,5 μέτρα, που οδηγεί στην είσοδο με τοίχους που μιμούνται σε φρέσκο τον τρόπο δόμησης του περίβολου. Πιστεύω ότι όλα αυτά τα στοιχεία έχουν επιτρέψει στην κ. Περιστέρη, την ανασκαφέα, την αρχαιολόγο, να είναι αισιόδοξη ότι πρόκειται για ένα μοναδικό ταφικό μνημείο, που- όπως μας είπε- χρονολογείται μεταξύ του 325 και του 300 π.Χ.. 

»Βέβαια, στο καίριο ερώτημα η ανασκαφή είναι αυτή η οποία θα αποκαλύψει την ταυτότητα του νεκρού. Η ανασκαφή θα συνεχιστεί με ρυθμούς που υπαγορεύει τόσο το εύρημα όσο, βέβαια, και η επιστημονική δεοντολογία. Για άλλη μια φορά συγχαρητήρια στην κ. Περιστέρη και τους συνεργάτες της».

Ο ίδιος, απευθυνόμενος προς τους κατοίκους της περιοχής με τους οποίους είχε σύντομη συνάντηση προτού μεταβεί στον χώρο της αρχαιολογικής ανασκαφής, τους συνέστισε με νόημα: «Κάντε υπομονή λίγες μέρες».

Σύμφωνα με πληροφορίες του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων, ο Πρωθυπουργός, συνομίλησε με τους κατοίκους και στη συνέχεια μετέβη στον Τύμβο Καστά, όπου ξεναγήθηκε στον χώρο της ανασκαφής από την υπεύθυνη αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη και ενημερώθηκε για τα ευρήματα.

Ο κ. Σαμαράς έφτασε στην Αρχαία Αμφίπολη γύρω στις 9.45 το πρωί και έφυγε λίγο μετά τις 11.

Σε δηλώσεις του στο Αθηναϊκο Πρακτορείο Ειδήσεων, ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Αμφίπολης Κωνσταντίνος Μελίτος σημείωσε ότι «η επίσκεψη του Πρωθυπουργού της χώρας σημαίνει πως κάτι πολύ μεγάλο και σημαντικό έχει δώσει η ανασκαφή» και πρόσθεσε ότι «η περιοχή και όλη η Ελλάδα πρόκειται να γίνει γνωστή σε όλο τον κόσμο».

Σημειώνεται ότι, οι ανασκαφές που διεξάγονται στον μοναδικό μνημειακό περίβολο του Τύμβου Καστά, στην Αρχαία Αμφίπολη, εικάζεται ότι βρίσκονται κοντά στην αποκάλυψη ενός σημαντικού τάφου.

Στον χώρο γύρω από την αρχαιολογική ανασκαφή παραμένει ισχυρή αστυνομική δύναμη.

Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στοιχεία -που παρουσιάστηκαν από την προϊσταμένη της ΚΗ' Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Περιστέρη, τον περασμένο Μάρτιο, στην 27η αρχαιολογική επιστημονική συνάντηση- τα δύο τελευταία έτη, κατά τη διεξαγωγή των ανασκαφών στον λόφο Καστά, αποκαλύπτεται ένας μοναδικός ταφικός περίβολος στον κόσμο, λόγω του μεγέθους του, που αγγίζει τα πεντακόσια περίπου μέτρα, με ακριβείς αναλογίες ύψους τριών μέτρων και συνολικού μήκους 497 μέτρων, που χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ.

Αρχαιολόγοι: Κάθε επίπεδο της ανασκαφής φέρνει νέα δεδομένα

«Είμαστε στη μέση της ανασκαφής. Κάθε χωμάτινο επίπεδο, κάθε 20 εκατοστά, φέρνει και νέα δεδομένα. Ξέρουμε περίπου το πλαίσιο και τα γενικά στοιχεία. Πληροφορίες θα δοθούν μόλις ολοκληρωθεί η α΄φάση της ανασκαφής που θα γίνει σε λίγες μέρες» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Μιχάλης Λεφαντζής, αρχιτέκτονας της Α΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, που συμμετέχει στις ανασκαφές, οι οποίες διενεργούνται στον μνημειακό περίβολο του Τύμβου Καστά, στην Αρχαία Αμφίπολη.

«Οι επίσημες ανακοινώσεις, που έχουν γίνει, δίνουν τις απαντήσεις. Ό,τι βρέθηκε είναι η συνέχεια αυτών που ανακοινώθηκαν στα αρχαιολογικά συνέδρια του 2013 και 2014. Στόχος είναι να αποκαλυφθεί ο μνημειώδης κυκλικός περίβολος, που παρόμοιο δεν έχω ξαναδεί στη ζωή μου» επισήμανε.

Μέλος της ανασκαφικής ομάδας, που τάραξε για άλλη μια φορά τα νερά με τις πρόσφατες αποκαλύψεις, ο ίδιος -όπως και η κ. Περιστέρη- τηρεί σιγή ως προς τις τελευταίες. Ωστόσο, κάποια δεδομένα έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας. Για παράδειγμα, η ανακάλυψη ενός υπερμεγέθους δρόμου που βρέθηκε στον λόφο Καστά, με ωραίους μαρμάρινους τοίχους, σε εξαιρετικό ψευδοϊσόδομο σύστημα, όπως του περιβόλου, καθώς και των δύο μαρμάρινων Σφιγγών, που όπως όλα δείχνουν φυλάνε έναν ξεχωριστό αρχαίο μακεδονικό τάφο, ο οποίος κρύβει ακόμα καλά τα μυστικά του.

Είναι επίσης σημαντικά όσα στοιχεία είναι ήδη γνωστά: ότι με την ψηφιακή σάρωση του 2013 ανακαλύφθηκε ότι ο περίβολος του τύμβου ήταν ένας ακριβής κύκλος και πως το μνημείο αποτελεί ενιαίο σύνολο με το Λιοντάρι της Αμφίπολης, που βρίσκεται πέντε χιλιόμετρα από τον τύμβο, κοντά στον Ποταμό Στρυμόνα, όπου μεταφέρθηκε περίπου 400 χρόνια από την ανέγερσή του από τους Ρωμαίους για την κατασκευή φράγματος.

«Όλα είναι μελετημένα με αναλογίες και γεωμετρική ακρίβεια, ενώ τόσο το Λιοντάρι όσο και ο τύμβος ανήκουν στην ίδια εργολαβία (σ.σ. κατασκευασμένα από το ίδιο εργαστήριο). Αποτελούν ένα τεράστιο ενιαίο μνημείο, άγνωστο ως σήμερα» επισημαίνει ο κ. Λεφαντζής, προσθέτοντας ότι αισθάνεται περήφανος που επιβεβαιώθηκαν όλα όσα είχε πει περί ενιαίου συνόλου ήδη από το 2012.

Επίσης, εξηγεί γιατί το Λιοντάρι έχει αυτή την όχι τόσο καλοσχηματισμένη όψη: «Επειδή βρισκόταν στην κορυφή του τύμβου, δηλαδή σε ύψος 35 με 40 μ. και σε απόσταση 100 μ. Αν το κάνεις φυσιολογικό δεν φαίνεται κανονικά από μακριά».

Για τον ίδιο και την ομάδα του είναι σαν να ζουν μια ανασκαφή των αρχών του περασμένου αιώνα και όχι του 2014. Επίσης, τονίζει πως αισθάνεται τυχερός που συμμετέχει σε μια τόσο καλά οργανωμένη ομάδα. «Χρειάζεται όμως να μείνουμε λίγο μόνοι από δω και πέρα για να δουλέψουμε πραγματικά. Η δημοσιότητα κάνει κακό. Πρέπει να είμαστε συγκεντρωμένοι σε αυτό που κάνουμε. Είναι δύσκολο έργο» διευκρινίζει.

Δύο τοίχοι χωρίζουν τους ανασκαφείς από το μνημείο

Mια ανάσα από τα κρυμμένα μυστικά του μακεδονικού τάφου που ανασκάπτεται στον λόφο Καστά της Αμφίπολης βρίσκονται οι αρχαιολόγοι. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές του υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού δύο τοίχοι, μάλλον, χωρίζουν τους ανασκαφείς από το εσωτερικό του μνημείου στο υπέρθυρο του οποίου εντοπίστηκαν δύο αντικριστές σφίγγες-φύλακες με ίχνη χρώματος. Όμως το αποτρεπτικό βάρος του ενάμιση τόνου που ζυγίζει η κάθε μία απ’ αυτές δυσχεραίνει την «επιχείρηση», που δεν μπορεί να προχωρήσει παρά μόνο με σωστή οργάνωση ώστε να μην κινδυνεύσει με κατάρρευση.

Τα όποια ανοίγματα πρέπει να γίνουν αμέσως μετά τα 10 με 15 σκαλοπάτια της εισόδου που οδηγούν σε διάδρομο, κι αφού απομακρυνθεί μεγάλη ποσότητα χώματος στην είσοδο του μνημείου. Οι υπεύθυνοι εικάζουν ότι ένας δεύτερος τοίχος ακολουθεί σε απόσταση 6 με 7 μ. Όμως γι’ αυτήν τη διαδικασία, για την οποία θα βοηθήσουν οι μηχανικοί της υπηρεσίας -«είναι εξαιρετικά καλοί με πείρα», διαβεβαιώνουν από το ΥΠΠΟΑ-, απαιτούνται τουλάχιστον 15 με 20 ημέρες. «Σε πρώτη φάση πρέπει να καθαριστεί η είσοδος από το χώμα».

Τέλος Αυγούστου απάντηση για την Αμφίπολη

 «Θα ήταν άστοχο να μπούμε στον πειρασμό να κάνουμε εικασίες».

Μία ώρα μετά την ξενάγησή του στην Αμφίπολη των Σερρών, ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς επιχειρεί να χαμηλώσει τους τόνους. Είναι και ο ίδιος εντυπωσιασμένος από όσα έχει δει νωρίτερα και δεν το κρύβει. «Όσα μας έδειξε η κυρία Περιστέρη και οι συνεργάτες της καταδεικνύουν τη σοβαρότητα των ευρημάτων».

Όμως, ο πρωθυπουργός δείχνει να μην επιθυμεί μια απότομη και υπέρμετρη κλιμάκωση των προσδοκιών. Παλαιότερα αρχαιολογικά «θρίλερ», εξάλλου, είχαν άδοξο τέλος και μας έχουν κάνει όλους πολύ πιο προσεκτικούς.

Πάντως, η χθεσινή ξενάγηση από την προϊσταμένη της ΚΗ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων Αικατερίνη Περιστέρη, παρουσία της συζύγου του Γεωργίας και του υπουργού Πολιτισμού και Αθλητικού Κώστα Τασούλα, προτετοιμάζουν και τον ίδιο τον πρωθυπουργό για κάτι «σημαντικό». Πόσο σημαντικό; Με δηλώσεις του ο Αντώνης Σαμαράς προτίμησε να καταγράψει τα δεδομένα. Ο κ. Σαμαράς δήλωσε στην «Κ» ότι πιθανότατα να έχουμε μια απάντηση μέχρι το τέλος Αυγούστου.

Το νέο αρχαιολογικό θρίλερ που εξελίσσεται τις τελευταίες ημέρες στη θέση Καστά Αμφίπολης έρχεται ένα χρόνο μετά την κατηγορηματική διάψευση της κ. Αικατερίνης Περιστέρη σε δημοσιεύματα που συσχέτιζαν τα ευρήματα με τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όπως σημείωνε η αρχαιολόγος, «είναι τουλάχιστον απίθανο και στερείται κάθε επιστημονικής σοβαρότητας το να υποστηρίζουμε πως το εύρημα της Αμφίπολης “κρύβει” τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Για τον απλούστατο λόγο ότι, στον ένα χρόνο που διαρκεί η ανασκαφή, δεν σκάβουμε ακόμα τον τάφο. Προς το παρόν είμαστε μπροστά σε ένα λαμπρό ταφικό περίβολο – μοναδικό στον ελληνικό χώρο».

Τις ίδιες ημέρες υπήρξε και ανάλογη, «αποθαρρυντική» ανακοίνωση από το υπουργείο Πολιτισμού, με αποτέλεσμα το θέμα να ξεχαστεί.

Επανέρχεται σήμερα στην επικαιρότητα, καθώς οι αρχαιολογικές ανασκαφές σε εξέλιξη επαναδραστηριοποιούνται συνήθως τους καλοκαιρινούς μήνες.

Οι ανασκαφές στη θέση Καστά Αμφίπολης είχαν ξεκινήσει στη δεκαετία του ’60 από τον αείμνηστο Δ. Λαζαρίδη και συνεχίζονται τα τρία τελευταία χρόνια από την ΚΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, με υπεύθυνη ανασκαφέα την προϊσταμένη Αικατερίνη Περιστέρη.

Η Αρχαία Αμφίπολη

Ο κύκλος

Μοναδικός σε διαστάσεις και σε επιμέλεια, χωρίς αντίστοιχό του στη Μακεδονία και στα Βαλκάνια, ο τύμβος της αμφίπολης φθάνει τα 23 μέτρα ύψος με 158,40 διάμετρο και περίβολο ύψους 3 μέτρων αποτελούμενο από μαρμάρινες βάσεις, ορθοστάτες, ανωδομή και επιστέψεις. Ολόκληρη κατασκευή δηλαδή, από λευκό καλοδουλεμένο μάρμαρο Θάσου, η οποία συγκρατείται στη θέση της από αντίθημα, δηλαδή αφανή τοίχο από πωρόλιθο έτσι που το συνολικό πάχος της κατασκευής να ανέρχεται σε 130 εκατοστά. Αυτός ο περίβολος εξάλλου για τον οποίο θα πρέπει να απαιτήθηκαν περί τα 2.500 κυβικά μαρμάρου είναι ένας τέλειος κύκλος κατασκευασμένος με απίστευτη γεωμετρική ακρίβεια, όπως επισημαίνει με θαυμασμό ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής κ. Μιχάλης Λεφαντζής. «Αυτό το έργο υλοποιήθηκε από αρχιτέκτονα που είχε υψηλή γνώση της γεωμετρίας. Αρκεί να αναφέρω ότι χρησιμοποιεί το π: 3,14 αντί του 3,17 των Αιγυπτίων, που ήταν ως τότε σε χρήση» αναφέρει συγκεκριμένα.

Κατασκευασμένος στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.  (325-300 π.Χ.) συμπίπτει εξάλλου ιστορικά «με μια εποχή κατά την οποία συμβαίνουν πολλά και δραματικά γεγονότα στη Μακεδονία και στην αμφίπολη ειδικά, με τις διαμάχες των επιγόνων του Αλέξανδρου και τον θάνατο της Ρωξάνης και του μικρού Αλέξανδρου Δ΄ κατόπιν διαταγής του Κάσσανδρου, ενώ παράλληλα στρατηγοί και ναύαρχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου σχετίζονται με την περιοχή», όπως λέει η κυρία Περιστέρη.

Το λιοντάρι

Με έκταση 20 στρεμμάτων ο τύμβος φέρει στην κορυφή του μία τετράπλευρη κτιστή κατασκευή (9,95 Χ 9,95 Χ 5,30 μέτρα), η οποία αρχικώς είχε θεωρηθεί από τον πρώτο ανασκαφέα Δ. Λαζαρίδη ταφικό σήμα. «Στην πραγματικότητα πρόκειται για το θεμέλιο του βάθρου επάνω στο οποίο βρισκόταν ο Λέων της αμφίπολης» λέει ο κ. Λεφαντζής. Η έρευνα του ιδίου σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων είχε ως αποτέλεσμα τον εντοπισμό 400 και πλέον μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών γύρω από το άγαλμα που ανήκουν στον περίβολο του τύμβου (ορισμένα ενσωματωμένα στο βάθρο του λιονταριού).«Όλα τα μέλη του περιβόλου είναι της ίδιας τεχνοτροπίας με το λιοντάρι» επισημαίνει. «Για μένα μάλιστα η τυπολογία αυτού του περιβόλου δεν υπάρχει αλλού στη Μακεδονία. Αρχιτεκτονικά πρόκειται για ένα υβρίδιο». Όσον αφορά τον Λέοντα, «Με ύψος 5,30 μέτρα και συνολικό με το βάθρο του 15,84 μέτρα, έχει μακεδονικό εμβάτη με ημικίονες και ασπίδες στο βάθρο του» προσθέτει. «Επιπλέον είχε δημιουργηθεί με οπτική διόρθρωση, έτσι ώστε να είναι ορθά ορατός από απόσταστη 100 μέτρων και ύψος 30».

Σε απόσταση περί το ένα χιλιόμετρο από τη σημερινή αμφίπολη βρίσκεται η θέση Καστά όπου ανασκάπτεται ο τύμβος. Η γεωμορφολογία της περιοχής έχει αλλάξει ωστόσο ριζικά από την αρχαιότητα λόγω της διαφοροποίησης της κοίτης του Στρυμόνα και της αποξήρανσης της λίμνης Κερκινίτιδας. «Οι αρχαίες πηγές μιλούν όμως για τα ωραία αγκυροβόλια αυτής της λίμνης, η οποία συνδεόταν με το ποτάμι» λέει η κυρία Περιστέρη. Ένα ποτάμι πλωτό, που παρείχε τη δυνατότητα στα πλοία να φθάνουν ως την αμφίπολη. Όσο για τον τύμβο με τον Λέοντα, βρισκόταν ακριβώς μπροστά στη λίμνη. Προφανώς είχε τον λόγο του.

Στρατιώτες-αρχαιολόγοι

Δίπλα στην παλιά γέφυρα του ποταμού Στρυμόνα και πάνω στην επαρχιακή οδόαμφίπολης - Σερραϊκής Ακτής βρίσκεται σήμερα το τεράστιο μαρμάρινο λιοντάρι. Ιδού πώς και γιατί: η ιστορία αρχίζει έναν αιώνα πριν, στην περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, όταν έλληνες στρατιώτες κατασκευάζοντας μια γέφυρα στον Στρυμόνα θα εντοπίσουν και θα ανασύρουν μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη. Λίγα χρόνια αργότερα, τον Αύγουστο του 1916, άγγλοι αυτή τη φορά στρατιώτες που κατασκευάζουν οχυρωματικά έργα θα βρουν τα κομμάτια που έλειπαν: τα μαρμάρινα τμήματα ενός υπερφυσικού μεγέθους γλυπτού που είναι σαφές ότι πρόκειται για λιοντάρι. Αρχαιόφιλοι(!) όντες, επιχειρούν να τα μεταφέρουν στη θάλασσα για να τα στείλουν με πλοίο στην Αγγλία, αλλά οι Βούλγαροι έχουν άλλη γνώμη, καθώς έχοντας καταλάβει το Παγγαίο αρχίζουν να τους βομβαρδίζουν. Ο Λέων και το βάθρο του θα συγκολληθούν το 1936, κανένας όμως δεν είναι ευχαριστημένος με το αποτέλεσμα. Κάτι τους διαφεύγει...